Binnen bedrijven is er in september aandacht geweest voor vitaliteit. Hoe waardevol is dat! Vitaliteit is een breed begrip dat verder gaat dan alleen fysieke gezondheid. Het raakt aan verschillende onderdelen van welzijn, de geestelijke gezondheid, de emotionele balans en zingeving. In dit blog wil ik je meenemen in wat vitaliteit is en hoe breed het gezien wordt door de verschillende deskundigen in Nederland. Daarbij wil ik je als afsluiting van dit blog inspireren met vragen hoe je met de eerste stappen van vitaliteit aan de slag kunt gaan.
Wat is vitaliteit?
Vitaliteit gaat over je gezondheid, over hoe je denkt en wat je doet. Het gaat over hoe fit en veerkrachtig je in jouw leven staat. Binnen de modellen voor vitaliteit en positieve gezondheid wordt breder gekeken dan alleen naar de zorg voor het lichaam. Volgens de vitaliteitspiramide van Sonnevelt is een zinvol leven de basis van waaruit vitaliteit begint, verder maakt deze visie ook verbinding met sociale contacten, de mensen die je om je heen hebt staan en de manier waarop je denkt. Positieve gedachten dragen bij aan je meer vitaal voelen. Daarna volgt de zorg voor je lijf in de vorm van regelmatig bewegen, gezonde voeding en tijd voor rust en herstel.
Het andere model richt zich op een positieve gezondheid. Wat het model van positieve gezondheid van het IPH (Institute for Positive Health) zo waardevol maakt, is dat het verder kijkt dan alleen de afwezigheid van ziekte. Het model concentreert zich op veerkracht, positieve mind-set en hoe je omgaat met uitdagingen in het leven. Hoe veerkrachtig of soepel ben je om met verschillende omstandigheden in je leven om te gaan? Opnieuw komt hier als belangrijke waarde zingeving naar voren.
Het idee van zingeving, wat in beide modellen centraal staat, benadrukt dat vitaliteit voortkomt uit een diepere verbinding met wat voor jou belangrijk is. Daarnaast is vitaliteit een persoonlijke weg die een ieder zelf vormgeeft. De vitaliteit van je partner of collega is niet jouw vitaliteit, jij kan als individu andere behoeften hebben. Daarom is het voor vitaliteit belangrijk dat je inzicht krijgt in je persoonlijke sleutel waar jouw behoeften en interesses liggen. Ontdekken wat voor jou optimale zelfzorg is zodat je je eigen vitale weg kunt vormgeven.
Wat maakt dat we verder van onze vitaliteit komen te staan?
- (Chronische)stress doordat er veel gevraagd wordt.
- Ongezonde voeding met veel suikers en vetten.
- Veel sociale media en weinig direct sociaal contact.
- Veel moeten en de lat voor jezelf hoog leggen.
- Verder afstaan van jezelf doordat je niet in verbinding bent met je gevoel.
- Werk doen wat niet bij je past.
- Veel zittend werk met als gevolg dat er minder bewogen wordt.
Hoe kun je vitaliteit gebruiken?
Vitaal zijn heeft een belangrijke basis om stil te staan bij je persoonlijke behoeften. Door stil te staan bij deze behoeften kun je krachtiger je eigen leven vormgeven. Je kunt voorkomen dat je doelen gaat nastreven die niet bij je passen of die je doet voor een ander. Je kunt vanuit gevoel en behoeften je eigen voetstappen gaan maken elke dag opnieuw, in plaats van de voetsporen van een ander na te lopen.
Het mentale deel kun je gebruiken door bewust te worden van je gedachten. Kijk je met een positieve blik toekomstgericht de wereld in of denk je eerder dat het niet gaat lukken? Als je elke dag moet vechten om dingen voor elkaar te krijgen sta je met meer onbewuste spanning in je dagelijks leven dan dat je elke dag het gevoel hebt dat je leven goed is en je de dag prima de baas kan zijn. Je gedachten bepalen letterlijk hoe je in je vel zit. Beweeg je mee op de golf van je dag, zie je de lichtpuntjes of word je erdoor overspoeld?
Vitaliteit kan prestatiegericht worden ingezet. Letten op goede voeding, trainen en optimaal herstel zodat je lichaam goed kan presteren. Als je goede zelfzorg hebt kun je het beste uit jezelf halen zoals een topsporter dat nodig heeft of in je dagelijkse leven waarbij je naast een drukke baan ook een gezinsleven hebt. Dat voelt soms ook net als topsport tenslotte.
Lichaamsgerichte aandacht
Vitaliteit kan er niet zijn zonder gevoel voor jezelf. Een belangrijke basis van vitaliteit is het voelen van jezelf en waar je behoefte aan hebt. Een goed voorbeeld daarvan is het lichaam dat na inspanning moet opladen en hersteltijd nodig heeft, wat je kunt voelen als vermoeidheid. In de biologische processen van het lichaam zit ook bewustzijn van lichamelijke signalen die dagelijks worden verwerkt. Hoe voelt je rechterarm of je beide schouders? Hoe voelt het in je buik na een drukke werkdag?
Als je voelt welke signalen je lichaam geeft voel je ook wanneer het tijd is om even rustiger aan te doen. Je merkt in verbinding met je lijf ook dat je jouw leven niet op de automatische piloot leeft maar gaat voelen of je werk en keuzen die je hebt gemaakt bij je passen. Daarmee kom je dichterbij wat voor jou een zinvol leven is. Door met je lijf te verbinden leer je maatwerk keuzen te maken voor je eigen vitaliteit.
Door werk wat niet bij je past, gebrek aan zingeving of weinig beweging kan onze (natuurlijke) vitale balans verstoord raken. Door meer in verbinding te zijn met jezelf, te weten waar je behoeften liggen en je kracht kun je vitaler in het leven staan. Met een positieve gezondheid zorg je goed voor jezelf en waar je lichaam om vraagt. Het is mijn hoop dat dit blog je mag inspireren om meer stil te staan bij wat jouw leven zin geeft en er meer bewust van te zijn wat goed is voor jezelf in deze veeleisende wereld.
Vragen over zingeving
- Wat is belangrijk in jouw leven?
- Wat zijn jouw onderliggende behoeften?
Referenties
De levenscode; Albert Sonnevelt. Uitgeverij EduCure.
Wat is het? – Institute for Positive Health