Stresshormonen ondersteunen je prestaties en zorgen voor energie. Dezelfde hormonen kunnen ook chronische stress geven, hoe kan dit? In dit blog sta ik stil bij wat het lichaam kan presteren onder invloed van stresshormonen en wanneer een omslagpunt komt dat stress je klachten geeft. Wil je jouw inzicht in stress verhogen of weten wat je kunt doen om minder nadelen van stress te ervaren in je leven? Dan nodig ik je uit om de komende tijd mijn serie te volgen waarin ik me verdiep in de werking van stresshormonen en op welke manier je hier invloed op kunt uitoefenen.
Topprestaties
Hoe kunnen stresshormonen bijdragen om topprestaties te leveren in extreme omstandigheden, maar daarnaast ook je lichaam uitputten bij chronische stress? Neem bijvoorbeeld marathonloopster Sifan Hassan tijdens de Olympische Spelen in Parijs afgelopen zomer. De marathon vroeg het uiterste van haar getrainde lichaam maar dankzij ondersteuning van haar stresshormonen kon ze als eerste finishen. Dit is een ongelooflijk mooie prestatie geweest naast haar medailles die ze won op de 5.000 m en 10.000 m.
Na die olympische spelen is ze een periode van herstel in gegaan. Vier maanden later is ze weer gaan trainen. Op de marathon in Londen in april was ze (nog) niet in vorm. Met drinken van water tijdens de wedstrijd merkte ze dat ze moeite had met ademhalen. Hoe zou ze hier weer bovenop kunnen komen waren haar gedachten? Hoe kan ik me voor de volgende marathon meer uitdagen? De gedachten die ze op dat moment heeft zijn gericht op wat ze zelf kan doen om haar prestatie te verbeteren. Deze maken een heel krachtige mind-set van waaruit ze weer nieuwe energie kan krijgen om verder te gaan. Hoe zou jij reageren op een moment als iets je niet helemaal lukt?
De stresshormonen adrenaline en cortisol
Stress heeft een ondersteunende functie in het lichaam. Sterker nog je stresshormonen adrenaline en cortisol ondersteunen lichamelijke prestaties door het vrijmaken van energie. Ze zorgen ervoor dat je lichaam in actie kan komen. Leven zonder invloed van deze hormonen is niet mogelijk. Ze reguleren je dag- en nacht ritme en beïnvloeden andere hormonen.
Bij chronische stress lever je topprestaties die nooit stoppen alsof je continue de marathon aan het lopen bent. Je volgt niet de flow als van een sporter die na wedstrijden hersteltijd gaat pakken om zijn of haar lichaam te ondersteunen in de vorm van rust, voeding en gericht bewegen.
Hoe ontstaat chronische stress?
Stress is een reactie in je lichaam van je hormoonstelsel op een situatie, er is geen goed of fout alleen jouw beleving op dat moment. Sommige mensen ervaren stressvolle gebeurtenissen als een uitdaging en kunnen aan het eind van de dag tot rust komen. Anderen bereiken eerder hun grens en kunnen moeite hebben met loslaten of situaties in een ander perspectief zien.
Langdurige stress ontstaat vaak door een combinatie van omstandigheden. De oorzaak daarvan kan zowel binnen jezelf liggen maar het kunnen ook de omstandigheden zijn die zorgen dat de stresshormonen hoog blijven.
Als je vanuit jezelf dingen graag goed doet en een mateloze inzet hebt kan het zijn dat je je eigen grenzen te laat voelt. Het kan je energie geven om altijd maar door te gaan en dat houd je best een poosje vol. Maar goed als je in een baan zit die het uiterste van je vraagt kan het ook zijn dat je stressniveau hoger is en dat je na een werkdag moeilijk tot rust komt. Daarnaast kunnen er ook situaties in je privéleven zijn waardoor je moeilijk tot rust komt. Al deze omstandigheden bij elkaar hebben invloed op je interne hormoonbalans.
Stressklachten wat nu?
Als je al moe opstaat en extra je best moet doen om alle ballen in de lucht te houden op een werkdag, vraag je veel van jezelf. Misschien vraag je op dit moment wel te veel. Daarbij kan het zijn dat je regelmatig hoofdpijn hebt en minder kunt hebben, van je kinderen of van je collega’s op je werk. De spieren van je nek en schouders zijn pijnlijk en gespannen. Je vergeet regelmatig dingen en voelt je niet meer wie je was.
Deze signalen in je lichaam kunnen een belangrijke alarmfunctie zijn dat je in een negatieve spiraal van stress leeft. Wat de oorzaak van de overbelasting ook is, de stressreactie op verschillende omstandigheden in je leven is in het lichaam gelijk. Bij chronische stress is er een langdurige verhoging van stresshormonen in het lichaam.
Wanneer je last hebt van langdurige stress en te weinig toekomt aan herstel, kan deze stress je uitputten. Daarom is het van belang om je persoonlijke (stress) signalen te leren kennen om op tijd hersteltijd te pakken. Dit kan bijvoorbeeld met ademvormen voor een rustigere en diepere ademhaling waardoor je lichaam minder stresshormonen aanmaakt. Daarbij kunnen oefeningen om meer in je lijf aanwezig te zijn je ook rust geven.
Welke vragen komen aan bod in deze zoektocht?
- Wat doen stresshormonen in je lichaam?
- Hoe kun je stress positief gebruiken?
- Hoe zorg je voor balans in je lichaam?
- Welke invloed heeft chronische stress op je ademhaling?
- Wat doen veel stresshormonen met je gevoel en lichaamsbewustzijn?
- Hoe kun je bijdragen aan je eigen herstel?
Stresshormonen helpen je om te presteren maar in situaties van chronische stress kun je er ook lichamelijke klachten door krijgen. Door meer te weten over de signalen van chronische stress in je lichaam kun je ook tijdig herkennen dat je teveel stress hebt. In het volgende blog ga ik verder in op de nadelen van stress in je lichaam, dat langdurige stress voor uitputting kan zorgen beter bekend als burn-out. Ik kijk ook verder naar welke mogelijkheden er zijn om minder stress te ervaren in je dagelijks leven.
Referenties
Helft van de zorgmedewerkers vindt werkdruk te hoog. November 2022. CBS
1 op 5 werkende jongeren ervaart werkstress. CBS.nl
Werkdruk blijft hoog: het leven is gewoon drukker geworden. December 2024 nu.nl